Кафедра нацыянальнай эканомікі і дзяржаўнага кіравання

Загадчык кафедры – Фацееў Уладзімір Сяргеевіч, доктар эканамічных навук, прафесар, Лаўрэат Прэміі Акадэміі навук Беларусі (1995 г.), узнагароджаны Ганаровай граматай Міністэрства эканомікі Рэспублікі Беларусь (2008 г.), Ганаровай граматай і Падзякай Вышэйшай атэстацыйнай камісіі Рэспублікі Беларусь (2008 і 2011 г.).

Кафедра нацыянальнай эканомікі і дзяржаўнага кіравання (НЭіДК) у сучасным выглядзе функцыянуе з 2009 года, аднак мае вельмі багатую гісторыю і навукова-педагагічныя традыцыі, закладзеныя яшчэ ў часы заснавання Інстытута народнай гаспадаркі (ІНГ; 1933 г.).

Менавіта ў 1930-я гады пачалося фармаванне Навукова-педагагічнай школы па нацыянальнай эканоміцы. Яе заснавальнікамі былі: І.А. Пятровіч – першы акадэмік Беларускай Акадэміі навук па эканоміцы, які ў 1922-1935 гг. працаваў у планава-эканамічных органах БССР і з 1933 г. выкладаў у ІНГ; прафесар М.С. Галенда – у 1933-1935 гг. працаваў старшынёй Дзяржплану БССР і намеснікам старшыні СНК БССР, і гэтаксама адначасова (у 1933-1934 гг.) быў загадчыкам кафедры народнагаспадарчага планавання ў Беларускім дзяржаўным інстытуце народнай гаспадаркі (БДІНГ); д.э.н., прафесар С.М. Малінін – у 1953-1965 гг. узначальваў Дзяржплан БССР, быў намеснікам Старшыні Савету Міністраў БССР, з 1964 г. па сумяшчальніцве быў загадчыкам кафедры планавання народнай гаспадаркі БДІНГ, а ў 1965-1969 гг. узначаліў БДІНГ імя В.У. Куйбышава; д.э.н., прафесар А.Г. Заўялкоў, які з 1954 г. працаваў у БДІНГ больш за сорак год, і займаў у розныя гады пасады загадчыка кафедрай народнагаспадарчага планавання, дэкана факультэту планавання народнай гаспадаркі, прафесара кафедры эканамічнага і сацыяльнага планавання.

Вялікі ўнёсак у развіццё Навукова-педагагічнай школы па нацыянальнай эканоміцы ўнёс д.э.н., прафесар У.М. Шымаў, які фактычна быў лідарам і кіраўніком гэтай школы ў перыяд сваёй працы з 2002 па 2019 гг. рэктарам Беларускага дзяржаўнага эканамічнага ўніверсітэта і па сумяшальніцтве прафесарам кафедры НЭіДК.

Кафедра нацыянальнай эканомікі і дзяржаўнага кіравання – асноўнае структурнае падраздзяленне БДЭУ, на базе якога ў апошнія дзесяцігоддзі развіваецца Навукова-педагагічная школа па нацыянальнай эканоміцы. Кафедра НЭіДК з'яўляецца простай пераемніцай кафедры рэгіянальнага кірвання, якая, у сваю чаргу, была створана ў 1994 г. на аснове аб'яднання кафедры планавання народнай гаспадаркі (год заснавання – 1964, а да гэтага насіла з пачатку 1930-х гг. назву «кафедра народнагаспадарчага планавання») і кафедры размяшчэння прадукцыйных сіл (на першым этапе – кафедра эканамічнай геаграфіі, год заснавання – 1953).

У розны час загадчыкамі кафедрай былі Барысевіч В.І. – д.э.н., прафесар; Дорына А.Б. – д.э.н., прафесар. У перыяд з 2004 па 2011 гг., а таксама з верасня 2021 г. па цяперашні час кафедрай кіруе д.э.н., прафесар Фацееў У.С.

Спецыяльнасці

1-я ступень

Кафедра з'яўляецца выпускальніцай на факультэце эканомікі і менеджменту па двух спецыяльнасцях: 1-26 01 01 «Дзяржаўнае кіраванне» і 1-25 01 15 «Нацыянальная эканоміка».

Пасля сканчэння курсу навучання па спецыяльнасці «Дзяржаўнае кіраванне» выпускнік атрымлівае прафесійную кваліфікацыю «эканаміст-менеджар». З такой кваліфікацыяй спецыялісты рыхтуюцца да працы на розных пасадах: апарату міністэрстваў і іншых рэспубліканскіх органаў дзяржаўнага кіравання, іх тэрытарыяльных падраздзяленняў; аблвыканкамаў, гарвыканкамаў, райвыканкамаў і іншых органаў мясцовага кіравання, а таксама на пасадах, звязаных з выкананнем арганізацыйна-распараджальных і эканамічных функцый на прадпрыемствах, у арганізацыях, установах, фірмах, розных форм уласнасці.

Пасля сканчэння курсу навучання па спецыяльнасці «Нацыянальная эканоміка» выпускнік атрымлівае прафесійную кваліфікацыю «эканаміст-аналітык». Эканаміст-аналітык па спецыяльнасці «Нацыянальная эканоміка» рыхтуецца для працы ў аналітычныя падраздзяленні рэспубліканскіх і мясцовых органаў дзяржаўнага кіравання (Міністэрства эканомікі, Міністэрства фінансаў, Нацыянальнага банку ды інш.), аналітычныя падраздзяленні Банку развіцця і Беларускай валютна-фондавай біржы, аналітычныя падраздзяленні буйных камерцыйных банкаў, інвестыцыйных кампаній, кансалтынгавых кампаній, рэйтынгавых агенстваў, форэкс-кампаній, кампаній-трэйдэраў, інфармацыйных агенстваў, аналітычных выданняў і парталаў, бізнес-звязаў і кампаніяў, якія аказваюць паслугі эканамічнага профілю, у перспектыве – аналітычныя падраздзяленні органаў улады Еўразійскага эканамічнага звязу (Еўразійскі банк развіцця, Еўразійская эканамічная камісія).

Вучэбна-метадычная праца

Дысцыпліны

Замацаваныя за кафедрай навуковыя дысцыпліны

Выкладчыкі кафедры праводзяць заняткі па ўсіх формах навучання на дзесяці факультэтах універсітэта па навуковых дысцыплінах:

Аналіз стану рынку працы нацыянальнай эканомікі
Арганізацыя дзяржаўнага кіравання
Асновы горадабудаўніцтва
Дзяржаўнае кіраванне
Дзяржаўнае рэгуляванне эканомікі
Замежны досвед дзяржаўнага кіравання
Інавацыйная палітыка
Інавацыйная палітыка дзяржавы
Інстытуцыянальны аналіз нацыянальнай эканомікі
Калькуляванне кошту прадукцыі
Кіраванне дзяржаўнай маёмасцю
Кіраванне зялёным развіццём нацыянальнай эканомікі
Кіраванне персаналам у дзяржаўных установах
Кіраванне праектамі
Метадалогія навукі
Метадалогія правядзення эканамічных даследванняў
Метады і інструменты інстытуцыянальнага аналізу нацыянальнай эканомікі
Нацыянальная эканоміка Беларусі
Прагназаванне і планаванне сацыяльна-эканамічных працэсаў
Прагназаванне і планаванне эканомікі
Прагназаванне і праграмаванне дзяржаўнага бюджэту
Прагназаванне нацыянальнай эканомікі
Размяшчэнне прадукцыйных сіл
Рэгіянальная эканоміка
Рэгіянальная эканоміка і кіраванне
Рэгуляванне дзяржаўных фінансаў
Рэгуляванне і развіццё прадпрымальніцкай дзейнасці
Рэгуляванне і развіццё фінансавых інстытутаў
Рэгуляванне інавацыйнага развіцця
Рэгуляванне ўстойлівага сацыяльна-эканамічнага развіцця
Сацыяльна-эканамічнае развіццё гарадоў і насельніцкіх пунктаў
Сістэма метадаў аналізу і ацэнкі нацыянальнай эканомікі
Тэорыя і мэтодыка міжкраінавых параўнанняў
Тэорыя і практыка прыватызацыі
Уводзіны ў эканамічны аналіз
Узаемадзеянне ўлады і бізнесу
Эмпірычны аналіз фінансавых рынкаў

Навучальныя і вучэбна-метадычныя выданні і комплексы

Навуковая праца

Асноўныя кірункі навукова-даследчай працы супрацоўнікаў кафедры:

праблемы і перспектывы развіцця нацыянальнай эканомікі Рэспублікі Беларусь;
макраэканамічны аналіз і прагназаванне нацыянальнай эканомікі;
удасканаленне дзяржаўнага рэгулявання макраэканамічных з'яваў і працэсаў;
нацыянальныя і рэгіянальныя інавацыйныя сістэмы і інавацыйная палітыка дзяржавы;
метадалогія ацэнкі і шляхі павышэння эфектыўнасці дзяржаўнага кіравання;
ключавыя кірункі развіцця рэгіянальнай і гарадской эканомікі;
удасканаленне рэгіянальнага кіравання і рэгіянальнай эканамічнай палітыкі;
мясцовае кіраванне і самакіраванне ў Рэспубліцы Беларусь і кірункі яго ўдасканалення;
інстытуцыянальная эканоміка і асаблівасці яе развіцця ў Рэспубліцы Беларусь.

Асноўныя публікацыі апошніх гадоў:

Фатеев, В.С. Градостроительная и городская политики: истоки, содержание, а также координация с другими направлениями государственного регулирования в Республике Беларусь = Urban planning and urban policies: origins, content and coordination with other areas of public regulation in the Republic of Belarus / В. С. Фатеев // Архитектура: сб. науч. трудов / редкол.: А.С. Сардаров (гл. ред.) [и др.]. – Минск: БНТУ, 2021. – Вып. 14. – С. 123–129.
Bohdan, N. Education and Science for Innovative Development of the Eurasian Economic Union Countries (Russia, Belarus, Kazakhstan, Armenia, Kyrgyzstan) / N. Bohdan // The Essence of Academic Performance / ed.: B. Nchindila, T. Corrigan. – London: IntechOpen, 2020. – P. 15–34.
Фатеев, В.С. Государственная региональная политика в Республике Беларусь: состояние, проблемы, перспективы совершенствования // IV Российский экономический конгресс «РЭК-2020». Том IX. Тематическая конференция «Пространственная и региональная экономика» (сборник материалов) / Составители Н. В. Зубаревич, П. А. Минакир. – Москва, 2020. – С. 85–89.
Bohdan, N. and Garkavaya, V. (2019), "Belarus in Global Ratings: Position and Dynamics", Sergi, B.S. (Ed.) Modeling Economic Growth in Contemporary Belarus (Entrepreneurship and Global Economic Growth), Emerald Publishing Limited, Bingley, pp. 1–23. https://doi.org/10.1108/978-1-83867-695-720191002
Fateyev, V.S. (2019), "Administrative Arrangement, Spatial Development, and Regional Policy in Belarus", Sergi, B.S. (Ed.) Modeling Economic Growth in Contemporary Belarus (Entrepreneurship and Global Economic Growth), Emerald Publishing Limited, Bingley, pp. 205-222. https://doi.org/10.1108/978-1-83867-695-720191014
Точко, А.Н. Оценка инвестиционного климата в районах и крупнейших городах Республики Беларусь с применением метода многомерного сравнительного анализа / А.Н. Точко / Плехановский барометр. Вып. 1(17) / [редкол.: Р.А. Абрамов и др.]. – Москва: Общество с ограниченной ответственностью Издательский Дом «Третьяковъ», 2019. – С. 92–99.
Национальная экономика Беларуси: учебник / В.Н. Шимов [и др.]; под ред. В.Н. Шимова. – 5-е изд., перераб. и доп. – Минск: БГЭУ, 2018. – 650 с.
Fateyev, V. (2018). Regional Problems and Policy in the Republic of Belarus. In S. Żićkiene, T. Tamośiunas, M. Karpitskaya (Eds.), Social Innovation in the Regional Context: Scientific Study. – Vilnius: Litera, pp. 149–157.
Богдан, Н.И. Инновационная политика: мировые тренды и Беларусь: монография. – Lambert Academic Pablishing, Saarbrucken, 2017. – 80 p.
Русак, И.Н. Механизмы повышения эффективности государственного регулирования национальной экономики на республиканском и региональном уровнях. – Минск: Наша Идея, 2017. – 227 с.
Богдан, Н.И. Качественные индикаторы развития Беларуси: методология оценки и анализа: монография; под общ. редакцией Н.В. Агабековой. - Минск: БГАТУ, 2017. – 288 с.
Буховец, Т.В., Русак, И.Н. Структура доходов местных бюджетов Республики Беларусь / Т.В. Буховец, И.Н. Русак // Национальные экономики стран: новые реалии и глобализационные вызовы: монография [Боголиб Т.М., Перчук О.В., Митко Хитов и др.]. – Киев: Корпорация, 2017. – С. 731–740.
Богдан, Н.И. Управление государственной собственностью в системе национальной экономики: практикум / М-во образования Респ. Беларусь, Белорусский гос. экон. ун-т. - Минск: БГЭУ, 2015. – 252 с.
Русак, И.Н. Оценка конкурентоспособности регионов Республики Беларусь / И.Н. Русак. – Минск: УП «Энциклопедикс», 2014. – 170 с.
Дорина, Е.Б. Организация государственного управления: учеб. пособие / Е.Б. Дорина. – Минск: БГЭУ, 2011. – 289 с.
Регулирование и координация государственной региональной, институциональной и инновационной политики в Республике Беларусь и перспективы развития / [Е.Б. Дорина и др.; под редакцией Е.Б. Дориной, В.С. Фатеева]; Белорусский республиканский фонд фундаментальных исследований. – Минск: Четыре четверти, 2011. – 276 с.

Студэнцкая навука

Узровень прафесійнай падрыхтоўкі эканамістаў-менеджараў па спецыяльнасці «Дзяржаўнае кіраванне» і эканамістаў-аналітыкаў па спецыяльнасці «Нацыянальная эканоміка» таксама вызначаецца актыўным удзелам студэнкаў у навукова-даследчай працы.

На кафедры функцыянуе студэнцкая навукова-даследчая лабараторыя, а таксама два студэнцкіх навукова-даследчых кружкі (па праблемах развіцця малога і сярэдняга прадпрымальніцтва і павышэння канкурэнтназдольнасці нацыянальнай эканомікі, а таксама па праблемах макраэканамічнай палітыкі і прагназавання).

Сярод студэнтаў, магістрантаў і аспірантаў, якія падрыхтаваліся пад кіраўніцтвам выкладчыкаў кафедры найбольш цікавыя даследнні, якія прадставілі свае рэзультаты на міжнародныя і рэспубліканскія конкурсы навуковых прац, ёсці нямала лаўрэатаў, неаднакратных прызёраў міжнародных і рэспубліканскіх конкурсаў навуковых прац студэнтаў і маладых навукоўцаў, якія занялі 1-3 месцы, а таксама маладых даследвальнікаў, якія атрымалі імянную стыпендыю Прэзідэнта і Ураду Рэспублікі Беларусь.

Развіццё супрацоўніцтва і ўдзел у міжнародных праектах

Кафедра падтрымлівае ўрадлівыя адукацыйныя і даследчыя кантакты з родаснымі структурнымі падраздзяленнямі іншых беларускіх, а таксама замежных універсітэтаў, даследчых цэнтраў і арганізацый (Вялікай Брытаніі, Германіі, Літвы, Польшчы, Расіі, Украіны, Швецыі, Эстоніі ды іншых краін).
Прафесары і дацэнты маюць шматгадовы досвед навукова-даследчай і экспертнай працы ў рамках міжнародных навукова-даследчых і адукацыйных праектаў, якія выкананыя пры падтрымцы шэрагу міжнародных арганізацый і праграм (ПРААН, Хабітат, Сусветнага банка, TACIS, INTAS, Campus Europae, SIDA ды інш.).

Падрыхтоўка на другой ступені вышэйшай адукацыі

На кафедры вядзецца падрыхтоўка па другой ступені вышэйшай адукацыі (парктыка-арыентаваная магістратура). Дадзеная магістэрская праграма перадугледжвае паглыбленне і пашырэнне прафесійных ведаў і навыкаў спецыялістаў органаў дзяржаўнага і мясцовага кіравання, а таксама эканамістаў-аналітыкаў. У магістэрскай праграме перадугледжана болей глыбокае вывучэнне тых кірункаў, якія вывучаліся на першай ступені вышэйшай адукацыі па спецыяльнасцях «Дзяржаўнае кіраванне» і «Нацыянальная эканоміка», а таксама новых актуальных напрамкаў у галіне дзяржаўнага кіравання і рэгулявання эканамічнага развіцця дзяржавы, якія вельмі патрабаваныя ў сучасных умовах, але не перадугледжваліся навуковымі планамі першай ступені вышэйшай адукацыі.

Праграма перадугледжвае набыццё прафесійных ведаў і навыкаў у галіне дзяржаўнага рэгулявання і прагназавання эканомікі, сучасных інструментаў грашова-крэдытнага рэгулявання, асаблівасцяў распрацоўкі і ацэнкі дзяржаўных праграм, арганізацыі ўзаемадзеяння ўлады і бізнесу з дапамогаю развіцця інстытута дзяржаўна-прыватнага партнёрства ў Рэспубліцы Беларусь, рэгулявання рэгіянальнага, устойлівага развіцця, рэгулявання рынку працы, сучасных кірункаў інавацыйнай палітыкі дзяржавы.

Маецца магчымасць выбару дысцыплін з улікам прафесійных інтарэсаў магістранта. Важнай асаблівасцю магістратуры з'яўляецца яе высокая практычная арыентаванасць: увесь працэс навучання пабудаваны на аналізе рэальных даных.

Падрыхтоўка кадраў вышэйшай навуковай кваліфікацыі

На кафедры НЭіДК праходзяць падрыхтоўку аспіранты і дактаранты. Выпускнікі магістратуры, аспірантуры і дактарантуры, якія прайшлі падрыхтоўку на кафедры НЭіДК, працавалі і працягваюць сваю працоўную дзейнасць у вядучых міністэрствах і ведамствах Рэспублікі Беларусь (Міністэрства эканомікі Рэспублікі Беларусь, Міністэрства фінансаў Рэспублікі Беларусь, Дзяржаўны камітэт па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь, Мінскі раённы выканаўчы камітэт, Мінскі гарадскі выканаўчы камітэт ды інш.), у навукова-даследчых арганізацыях і цэнтрах (Інстытут эканомікі НАН Беларусі, ДНУ «Навукова-даследчы эканамічны інстытут Міністэрства эканомікі Рэспублікі Беларусь», Рэгіянальны цэнтр прававой інфармацыі г. Мінска ды інш.), вышэйшых навучальных установах (БДЭУ, ВДТУ, БДУ, ГрДУ ды інш.), а таксама на найбуйнейшых прадпрыемствах краіны (МАЗ, Амкадор, Калібр ды інш.).

Многія выпускнікі аспірантуры і дактарантуры паспяхова абаранілі дысертацыі на атрыманне навуковай ступені кандыдата і доктара эканамічных навук, у тым ліку: Дорына А.Б. (2007 г.), Лісічонак А.П. (2008 г.), Мядзведзева Ю.А. (2010 г.), Бухавец Т.В. (2012 г.), Шанюкевіч І.В. (2012 г.), Алешкевіч Е.Н. (2013 г.), Гаркавая В.Г. (2015 г.), Русак І.М. (2016 г.) ды інш.